Behandelduur tuberculose mogelijk korter door bloedtest

Het LUMC ontvangt een Europese subsidie van 670.000 euro om een bloedtest voor tuberculose te ontwikkelen. Met die test moeten zorgverleners overal ter wereld door een vingerprikje kunnen zien of een patiënt goed reageert op de medicatie. Daardoor zou de behandelduur voor het overgrote deel van de patiënten korter kunnen. Binnen dit PredictTB-project werken onderzoekers samen met partners in de Verenigde Staten, Zuid-Afrika en China.  Vrijdag 24 maart is het Wereldtuberculosedag onder het motto ‘Unite to end TB’.

Jaarlijks krijgen ongeveer 10 miljoen mensen tuberculose en overlijden er bijna twee miljoen aan deze infectie. De ziekte treft vooral mensen in ontwikkelingslanden. “Patiënten krijgen nu een zware, zes maanden durende antibioticakuur”, vertelt prof. dr. Annemieke Geluk (LUMC). “Maar vaak zijn ze na vier maanden al genezen. Het probleem is dat er nog geen eenvoudige test is om dat aan te tonen. Het kan wel, bijvoorbeeld met een PET/CT-scan, maar dat is in veel landen niet haalbaar.”

Resistentie van de bacterie
Door de lange behandeling, die bovendien vervelende bijwerkingen geeft, stoppen patiënten die zich beter voelen vaak voortijdig met hun medicijnen. Dit kan resistentie van de bacterie in de hand werken. “Patiënten met resistente tuberculose moeten een tot twee jaar lang behandeld worden, met injecties die soms ernstige bijwerkingen kunnen geven en lang niet altijd tot genezing leiden”, zegt prof. dr. Tom Ottenhoff (LUMC). “Dat wil je dus voorkomen.”

Uit eerder onderzoek is bekend dat 80 tot 85% van de patiënten na vier maanden antibiotica al genezen is. Het doel van PredictTB is om te voorspellen wie dat zijn, zodat de behandeling voor hen een stuk korter kan. De verwachting is dat de therapietrouw dan toeneemt en er dus minder resistentie optreedt.

Makkelijke bloedtest
De komende vijf jaar gaat het PredictTB-consortium hiervoor een makkelijk uitvoerbare bloedtest ontwikkelen. “Uiteindelijk willen we een apparaatje dat net zo simpel werkt als een zwangerschapstest, maar dan met een druppeltje bloed”, licht dr. ir. Paul Corstjens toe. Corstjens en Geluk ontwikkelden eerder een soortgelijke test voor lepra.

PredictTB zal eerst 420 Zuid-Afrikaanse TB-patiënten onderzoeken. “Op vaste momenten tijdens de behandeling wordt er bloed afgenomen”, licht Geluk toe. “Dan onderzoeken we welke markers in het bloed iets zeggen over het succes van de behandeling, door te vergelijken met onder meer PET-CT-scans.” Op basis van die markers wordt een test ontwikkeld. Vervolgens zal bij Chinese TB-patiënten gekeken worden of de gevonden markers inderdaad het behandeleffect voorspellen.

Unieke financiering
Het project vereist een enorm precieze afstemming tussen de deelnemende landen en ziekenhuizen. “Het bloed moet bijvoorbeeld overal op vaste momenten en op dezelfde manier worden afgenomen, opgeslagen en bewaard”, aldus Ottenhoff. Uniek is de financiering, die zowel van de EU komt (European and Developing Countries Clinical Trials Partnership) als van de Bill and Melinda Gates Foundation (via de Foundation for the National Institutes of Health), maar ook van de Chinese overheid en de Chinese National Science Foundation.