Begin augustus 2003 trokken de resultaten uit de Million Women Study wereldwijd de aandacht. In deze studie werd een verhoogd risico op het ontstaan van borstkanker gevonden bij langdurig gebruik van hormoonsuppletietherapie (HST). In mei 2002 werd al een onderzoek uit de Women’s Health Initiative Trial naar de effecten van gecombineerde HST vervroegd stopgezet, voornamelijk omdat een verhoogd risico op het optreden van borstkanker werd vastgesteld. HST wordt nu alleen nog maar aanbevolen in een lage dosering, voor ernstige overgangsklachten en het liefst zo kort mogelijk. Sinds het bekend worden van de resultaten is het gebruik van deze hormonen door vrouwen in de overgang gehalveerd.
Verschillende therapieën
Hormoonsuppletietherapie is bedoeld tegen de diverse klachten die met de overgang samengaan. Typische overgangsklachten zijn opvliegers en vooral later in de overgang droogheid van de vagina. Ook klagen veel vrouwen over moeheid, stemmingswisselingen en gewrichtsklachten. Er zijn verschillende medicijnen die deze klachten tegengaan:
- combinatietherapie met oestrogenen + progestagenen
- estrogenen zonder progestagenen
- tibolon
Combinatiepreparaten
Het aantal voorschriften van combinatiepreparaten met oestrogenen + progestagenen is na de publicatie van de Million Women Study gedaald van 23.000 naar 10.000 per maand. Het gebruik was sinds begin 2002 al aan het dalen met bijna 20% in 1 jaar (figuur 1). Bij langdurig gebruik van deze middelen neemt het risico op borstkanker met een factor 1,3-2,0 toe.
Oestrogenen zonder progestagenen
Behalve voor HST werden oestrogenen ook voorgeschreven ter preventie van postmenopauzale osteoporose en cardiovasculaire ziekten. Oestrogenen worden voor deze indicaties niet meer aanbevolen. Opvallend is dat het gebruik door vrouwen ouder dan 65 jaar slechts in beperkte mate is gedaald. Bij vrouwen tussen 41 en 65 jaar is het aantal verstrekte recepten wel bijna gehalveerd (figuur 2). Deze middelen vergroten de kans op baarmoederhalskanker. Daarom worden ze vooral voorgeschreven aan vrouwen zonder uterus.
Tibolon
Tibolon is een progestageen maar wordt voor dezelfde indicaties gebruikt als oestrogenen. Ook bij tibolon is een sterke daling te zien na augustus 2003: van 10.000 tot 6.000 voorschriften per maand (figuur 1). In de resultaten van de Million Women Study werd, tegen de verwachting in, bij deze middelen een verhoogd risico gevonden van bijna 1,5 keer.
Hormonensearch
Apothekers kunnen met behulp van de vernieuwde hormonensearch patiënten opsporen die deze geneesmiddelen lang gebruiken en bijhouden welk deel van de patiëntenpopulatie stopt met HST. De hormonensearch en deze rubriek zijn opgesteld in samenwerking met het Wetenschappelijk Instituut Nederlandse Apothekers (WINAp).
http://www.sfk.nl/publicaties/farmacie_in_cijfers/2004/2004/2004-25.htm
